Świat jest dziwny i niebezpieczny, ale sobie zawsze poradzimy – taką konkluzję z opowiadań o Muminkach wysnuła Joanna Olech, graficzka i autorka książek dla dzieci i młodzieży. Dzisiaj trudno nam uwierzyć, że przez dwa lata od pierwszego wydania, książki o Muminkach kurzyły się na półkach finlandzkich i szwedzkich księgarni. Wyrośliśmy na rokrocznie wznawianych książkowych wydaniach Muminków oraz ich bajkowych, wizualnych adaptacjach. Wyrastają na nich nasze dzieci.
Nie sposób mówić o Dolinie Muminków i zamieszkujących ją stworkach w oderwaniu od niezwykłej postaci, które je opisała i narysowała. Autorką zarówno ilustracji, jak i tekstów, jest pochodząca z rodziny artystów (mama ilustratorka, tata rzeźbiarz) finlandzko- szwedzka ilustratorka, malarka i pisarka- Tove Joansson. Pierwszą część niezwykłej sagi („Małe trolle i duża powódź„) Jansson stworzyła w cieniu swoich wojennych doświadczeń i wspomnień, jako swoiste oswajanie niebezpieczeństw czyhających w świecie zewnętrznym. Dolina Muminków jawi się jako kraina pełna ciepła, barw, słońca, kwiatów i owoców. Począwszy od 1945 roku napisała i wyrysowała 9 książek oraz 22 komiksy, których bohaterami uczyniła małe trolle- Muminki. Kolejne opowieści powstawały regularnie, po początkowym mniejszym zainteresowaniu, ciesząc się popularnością w coraz szerszych kręgach, a Tove Jonsson zyskała rozgłos jako pisząca dla dzieci malarka.
W świecie Muminków pojawia się łącznie około 60 postaci, każda ma swoją odrębną osobowość, ale mocno opartą na uniwersalnych cechach archetypicznych. Czasem w ich postawach, zachowaniach i ulubionych powiedzonkach możemy odnaleźć cechy charakterystyczne osobom bliskim Tove, jej rodziców, przyjaciół. Przyznajmy się, sami obsadzaliśmy w rolach z Muminków osoby z naszego otoczenia. W którym z bohaterów kryje się sama autorka, pozostaje do dzisiaj obszarem polemik wśród czytelników w każdym wieku oraz… znawców literatury. Tove Jansson i Muminki zostały uznane za fenomen literacki. Literaturoznawcy docenili głębokie wartości humanistyczne, niebanalną warstwę psychologiczno-socjologiczną poruszanych tematów oraz pytania egzystencjalne, które kryją się na kartach książek. Oprócz konstrukcji idei o szczęśliwym społeczeństwie i pokojowej rzeczywistości, porusza temat rodziny, która rozpada się i łączy, stawia pytania o najważniejsze wartości i idee, o przemiany społeczne.
W świecie Muminków dzieci odnajdą nie tylko wspaniałe ilustracje, ale i różnorodne postawy, bohaterów z którymi można identyfikować się wciąż, nawet w dorosłym życiu, pełne przygód wyprawy, baśniowy świat pełen katastrof, które zawsze kończą się ratunkiem. Znajdą fajne i mądre rozwiązania problemów, z którymi mierzą się na co dzień.
Muminki wywołują emocje i uruchamiają wspomnienia. Kto raz wszedł do Doliny Muminków, tak łatwo nie będzie chciał się z niej wyprowadzić. Samej autorce mnóstwo radości sprawiała możliwość pracy nad Muminkami, Filifionkami, Paszczakami…, wymyślanie ich świata i malowanie przygód. Dowody znajdujemy we fragmentach pamiętników i listów Tove Jansson przytaczanych na kartach jej biografii (Boel Westin „Tove Jansson. Mama Muminków„, Warszawa 2012). Niektórzy zadają sobie zatem pytanie: czy opowiadania o Muminkach trafiają rzeczywiście tylko do dzieci? Czy uniwersalizm poruszanych tematów i ich dwuznaczność nie czyni również dorosłych idealnymi czytelnikami?
foto Lehtikuva OyJedno jest pewne, powołane do życia przez Tove Jansson Muminki na stałe wpisały się w krajobraz literatury dziecięco-młodzieżowej, stając się tym samym elementami kultury popularnej. I takiej kultury popularnej chcemy więcej.
Dominika Adamczak ______W ramach sekcji Ikony Popkultury na 3. Kinie w Trampkach zobaczyliśmy filmy z Muminkami w rolach głównych:Muminki na Riwierze (dla dzieci od 4 roku życia) i Muminki w pogoni za kometą (rekomendujemy dla dzieci od 6 roku życia).
Można się też było zobaczyć z Tatusiem Muminka na Muminkowej wystawie w Kinie Wisła.
